عقل چیست؟

ارسطو می گوید، عقل نیرویی است که معلومات منقوش

در ذهن انسان بوسیله حواس را پرورش داده و نتایج کلی

از آن میگیرد.

دکارت عقل را قوه درست حکم کردن و تمییز خطا از

صواب می پندارد.

از دیدگاه هگل عقل جوهر جهان است.ذات مطلق و کل

هستی همان عقل کل یا عقل مطلق است که عقول

جزیی پرتوی از آن و راهبر به سوی آن است.

جورج سانتیانا عقل را محصول ،، ازدواج،، سعادتمندانه

دو عنصر میل و اندیشه می داند، که اگر به کلی از هم

جدا شوند، انسان مانند حیوانات یا دیوانگان میشود.

** معلوماتی را که از راه حواس حاصل نگردد، بلکه مربوط

به طبیعت، فطرت و ساختمان ذهن آدمی باشد،، عقل

محض،، گویند.

چنانچه عقل در مقام توصیف وتبیین واقعیت ها و حقایق

قرار گیرد،آنرا،، عقل نظری،، و اگر درمقام تشخیص و

داوری ارزشی و اخلاقی باشد آنرا ،، عقل ارزشی،، گویند

از حیث تاریخی، عقل یا ،، سنتی،، است، که ویژگی

اصلی آن،، ایستایی،، و ،، جزمیت،، است و کارایی

بسیار محدودی دارد ، یا عقل مدرن( عقل دکارتی یا

کانتی)، که با امور واقعی سر و کار دارد، اموری که به

مشاهده تجربه عینی درآیند. ویژگی مهم عقلانیت مدرن

( که به آن عقلانیت ابزاری نیز میگویند) در انتقادی بودن

آن است. راز اصلی پیشرفت مدام و نوبه نو شدن فرهنگ

و تمدن جدید نیز در همین نکته است.